جغرافیای تاریخی غدیر
در آستانه ماه ذی‌حجه سال دهم هجرت، آیة ۲۷ سوره حج بر پیامبر نازل شد.
﴿وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یأْتُوكَ رِجالاً وَ عَلى کُلِّ ضامِرٍ یأْتینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمیق﴾
پیرو این دستور الهی، پیامبر(صل‌الله‌علیه‌و‌آله) همگان را به حضور در حج فراخواند.
جمعیت بی‌نظیری با اشتیاق به همراهی رسول خدا دعوت ایشان را لبیک گفتند.
رسول خدا قبل از مسافرت، همانند رویة همیشگی‌شان، فردی را به عنوان جانشین خود در مدینه تعیین کرده و در روز ۲۶ ذی‌قعده با سایر مسلمانان به سوی مکه حرکت کردند.
کاروان شامگاه روز چهارمذی‌حجه به مکه رسیده و در توقف چند روزه خود، اعمال و مناسک حج را بجا آوردند.
لَبَّیكَ الّلهُمَّ لَبَّیكَ، لَبَّیكَ لاشَریكَ لَكَ لَبَّیكَ، إنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلكَ، لاشَریكَ لَكَ لَبَّیكَ
روز سیزدهم ذی‌حجه حاجیان به همراه پیامبر(صل‌الله‌علیه‌و‌آله) پیش از ظهر، منا را به قصد شهرهایشان ترک کردند.
آنها در این سفر از مناطقی همچون سَرِف، مَرُّالظَّهران، عُسْفان و دشت قُدَیْد گذشتند تا اینکه در روز هجدهم ذی‌حجه به حُجْفِه رسیدند.
جبرئیل بر پیامبر فرود آمد و آیه ابلاغ را به رسول خدا(صل‌الله‌علیه‌و‌آله) عرضه نمود:
﴿یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ
وَ اللَّهُ یَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرین﴾
پیرو این دستور الهی، پیامبر حاجیان را در آبگیر خُمجمع کرد.
واژه «غدیر» در لغت به چند معنا آمده است؛ مانند «آبگیر» و احتمالاً بعدها بر همین اساس، این منطقه را «غدیر خُم» نامیدند.
با بررسی‌های مختلف، می‌توان گفت محل خُم ویژگی‌های قابل توجهی جهت انجام این کار داشته است:
۱. وجود حَرِّه‌های مختلف در اطراف این منطقه سبب ایجاد پژواک صوتی مناسب جهت القاء مطالب به مخاطبین، محفوظ ماندن از مخاطرات طبیعی و حضور همگانی افراد در این منطقه می‌شد.
[مناطقی از عربستان پوششی از زمین‌های آتشفشانی دارد که آنرا حَرّه می‌نامند. این زمین‌ها از سنگ‌های تیره، سخت و تیز شکل گرفته است که گاه و پستی و بلندی تپه‌ای دارد.]
۲. وجود درختان بلند جهت بهره بردن از سایه آنها.
۳. وجود علوفه مناسب برای چرانیدن احشام.
۴. مشهور نبودن این مکان نیز خود می‌توانست سبب ماندگاری بیش‌تر این واقعه در تاریخ شود. چه بسا انتخاب مکانی مشهور و جلوه یافتن سایر ویژگی‌های آن سبب فراموشی سایر ویژگی‌ها شود.
در محدوده آبگیر خُم به دستور پیامبر(صل‌الله‌علیه‌و‌آله) جایگاهی آماده شدو بعد از اقامه نماز ظهر، حضرت بر آن جایگاه ایستاد و خطبه خود را با حمد و ثنای خدا آغاز کرد و در ادامه آن با دستشان سه بار به حضرت علی(علیه‌السلام) اشاره کردند و ایشان را با صدای بلند فراخواندند به گونه‌ای که همگان بشنوند.
و سپس دست علی(علیه‌السلام) را بالا برده و فرمود: آگاه باشید! هر که من مولای اویم، این علی مولای اوست. این ولیی است که دِین مرا ادا می‌کند و من و خدایم تحت سرپرستی می‌گیریم هر که او را سرپرست خود گیرد و دشمنیم با هر که با او دشمنی کند.
بعد از خطابة پیامبر، لحظاتی نگذشته بود که آیه اکمال دین فرود آمد:
﴿اَلْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِن دِینِکُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ
وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الإِسْلاَمَ دِینًا﴾؛
و سپس فرمودند: «من کنت مولاه فعلی مولاه؛ اللهم والِ من والاه و عادِ من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله.»
پس از آن، مسافران و حاجیان، برای تهنیت و بیعت نزدِ رسول خدا شتافتند.
رسول خدا (صل‌الله‌علیه‌و‌آله) فرمود: « اَلا فَلْیُبَلِّغِ الشَّاهِدُ الْغَائِبَ، آگاه باشید که حاضران به غائبان خبر دهند.»
بدین سان حاجیان، این حدیث شریف را تا دورترین مناطق اسلامی رساندند.
اما پس از رحلت پیامبر(صل‌الله‌علیه‌و‌آله) این حدیث به مهجوریّت سیاسی گرفتار شد و قانون منع کتابت احادیث نبوی از زمان خلیفه دوم بر انزوای آن افزود.
شما میتوانید جهت مطالعه و مشاهدة جزئیات کامل این رویداد مهم به جلد سوم «اطلس تاریخ اسلام» مراجعه نمایید.
منبع: کتاب «اطلس تاریخ اسلام»
ناشر: موسسه اطلس تاریخ شیعه
این کلیپ برای اولین بار تولید شده و با هدف نشر و گسترش فرهنگ غدیر در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است.
شما نیز میتوانید با نشر و پخش کلیپ، در این راه سهیم شوید.
ارسال انتقادات و پیشنهادات
۰۹۱۷۹۱۲۱۹۶۸